SYRIA - NOWY PROBLEM DLA ŚWIATA?

 

Baszar al Assad i trwające od ponad 60 lat rządy socjalistycznej partii Baas zostały obalone w sposób dla wszystkich zaskakujący, choć jak najbardziej logiczny. Po 13 latach wyniszczającej kraj wojny domowej, wszystko rozegrało się w ciągu zaledwie 11 dni. Dość łatwo odpowiedzieć na pytanie dlaczego tak się stało, dużo trudniej jak sytuacja się rozwinie i kto zapełni pustkę po dotychczasowym reżimie.

 

Władza wywodzącego się z alawickiej mniejszości dyktatora już od lat była iluzoryczna i trwała tylko dzięki łasce Rosji i Iranu. To w rzeczywistości te dwa państwa kontrolowały kraj dopełniający tzw. "oś zła" i utrzymywały władzę Assada dopóki się dało. A dało się aż do zeszłego roku, kiedy Rosja została zmuszona do ograniczenia swego zaangażowania i wycofania większości sił, potrzebnych jej teraz na Ukrainie. Iran w ciągu ostatnich dwóch miesięcy został z kolei poważnie osłabiony w Libanie, gdzie Izrael zadał miażdżące ciosy Hezbollachowi. W Syrii wytworzyła się polityczna i militarna próżnia w którą jak w masło weszły siły koalicji, w której główną rolę odgrywają sunniccy islamiści, pogrobowcy Al Kaidy i Państwa Islamskiego. Trzeba tutaj zaznaczyć, że politycznie największy na nich wpływ ma Turcja i to państwo najwięcej zyska na zmianie władzy w Syrii.

Czy jednak na pewno tak się stanie? Jak to wpłynie na region i na samą Turcję? To już znacznie trudniejsze pytania. Stany Zjednoczone, choć z pewnością z uwagą obserwują sytuację, mają związane ręce rozgrywającym się tam procesem przekazania władzy. W ich zastępstwie na sytuację wpływać będzie się starał Izrael, który już w kilka godzin po opanowaniu Damaszku przez rebeliantów przeprowadził bombardowania lotnisk w stolicy i na jej obrzeżach oraz wkroczył do strefy buforowej na wzgórzach Golan. Kurdowie z kolei spróbują wykorzystać moment do podniesienia na nowo kwestii swej suwerenności a przynajmniej szerokiej autonomii, co oczywiście nie spotka się z aprobatą Turcji. Można się zatem spodziewać, że główne islamistyczne siły koalicji będą wówczas kontynuowały walkę tym razem wymierzoną w swych dotychczasowych sojuszników - Kurdów.

Czy dominacja Turcji na syryjskiej arenie jest zatem przesądzona? Daleki byłbym od przesądzania tu czegokolwiek. Nie można zapominać o aktorze, który doskonale opanował sztukę wykorzystywania sytuacji chaosu i słabości Zachodu. Wiosną tego roku podczas szczytu w Pekinie chiński prezydent Xi Jinping przedstawił wizję pogłębienia relacji z krajami arabskimi. Chce on współpracy w takich dziedzinach jak finanse, technologia czy sztuczna inteligencja. Od początku wojny w Gazie Chiny aktywnie uczestniczą w dyskusji wspierając Palestyńczyków a krytykując Izrael i stojący za nim Zachód. Dla Chin próżnia w Syrii to idealna okazja na zdobycie przyczółka w ważnym dla siebie regionie, w którym obecność chińska wciąż jest znikoma, amerykańska słabnie a rosyjska właśnie się załamała.

Przy wszystkich scenariuszach nie można zapominać o jeszcze jednaj opcji - reaktywacji Państwa Islamskiego, która akurat w Syrii ma dużo większe szanse powodzenia niż w jakimkolwiek innym zakątku Lewantu. Rdzeniem tej idei jest przecież panislamizm, który nie leży zbyt daleko od panarabizmu, który stał się już kiedyś zaczątkiem Zjednoczonej Republiki Arabskiej, którą Syria w latach 60-tych XX wieku budowała wraz z Egiptem i Jordanią, zanim partia Baas nie wycofała się z tej koncepcji. Słabością tego scenariusza jest jednak to, że chyba nikomu z czołowych graczy politycznych Bliskiego Wschodu nie zależy na takim rozwoju wydarzeń, no może poza fanatycznymi i obrzydliwie bogatymi szejkami saudyjskimi.

Cokolwiek wydarzy się w najbliższych miesiącach, a być może nawet tygodniach w Syrii, jakkolwiek rozwinie się ta sytuacja będzie miało kolosalny wpływ na geopolitykę i międzynarodowe bezpieczeństwo. Bliski Wschód jest zbyt dużym składem amunicji by można tam przeprowadzać jakieś przemeblowania bez krzesania iskier. Jakby mało miał świat problemów u schyłku 2024 roku, dochodzi jeszcze jeden, kto wie czy nie znacznie poważniejszy od pozostałych.